Intensywnie
Dzięki jednym lepiej funkcjonujemy, inne nas blokują. Różnica pomiędzy emocjami wspomagającymi a obezwładniającymi to nie różnica jakości, ale stopnia natężenia. Lekka irytacja czy gniew mogą być konstruktywne, jeśli są kontrolowane. Jednak już wściekłość rzadko poprawia naszą jakość życia, rzadko też prowadzi do podejmowania rozsądnych decyzji. Niewielka trema jest potrzebna, bo mobilizuje, jednak w zbyt dużej dawce może nas sparaliżować. Różnica polega na intensywności.
Zbyt długo
Cóż to znaczy „zbyt długo”? To znaczy wystarczająco długo, żeby zacząć przeszkadzać. Rozpacz po rozstaniu, zwolnienie z pracy może być źródłem naturalnego smutku, gniewu etc. Taki czas jest potrzebny. Jednak i potrzebne jest zrobienie kolejnego kroku.
Weźmy zdradę. Zazdrosny partner pielęgnuje w sobie niszczące emocje wyobrażając sobie partnerkę z innym mężczyzną. Nie daje mu to spokoju. Jest podejrzliwy, nie potrafi cieszyć się bez zamartwiania i stresu. I tak niszczy relację.
Metoda
Znaleźć metodę na pozbywanie się i kontrolowanie emocji, które niszczą. Wiadomo. Teoretyzowanie jest wspaniałe, bo nie wymaga działania. Tu jednak kluczem jest świadomość i trening. Istnieje metoda – nazywa się metodą racjonalno-emotywną (Ellis i Ellis, 2014; Neenan i Dyden, 2006), która opiera się na założeniu, że trzeba zmienić myślenie.
Myśli wywołują emocje. Psycholodzy poznawczy i terapeuci twierdzą, że to nie zdarzenie, takie jak rozstanie z ukochanym lub utrata pracy, wywołuje w nas złe emocje. Według nich to nasze przekonanie o tym zdarzeniu jest kluczowe dla jego przeżywania.
Wyobraźmy sobie, że dostajesz SMSa o obraźliwej treści od dobrego kolegi. Zarzuca cię obelgami, oskarża o kłamstwa . Jak byś się poczuł? Teraz dodajmy do tego scenariusza kolejną odsłonę. Dnia następnego dowiadujesz się, że znajomy znalazł się w szpitalu na oddziale psychiatrycznym z podejrzeniem schizofrenii. Jak czujesz się teraz? Prawdopodobnie inaczej. Może jesteś smutny, może ci znajomego żal, a może czujesz się zawstydzony.
W obu wariantach kolega wysłał ci wiadomość, w której cię obraża. Jednak konsekwencje emocjonalne są odmienne. Zastosowałeś inne wzorce myślenia.
„Kocham cię”
I na taką, jak powyższa, wiadomość można zareagować skrajnie różnymi emocjami. W pierwszym przypadku możemy być szczęśliwi, potraktować ją, jako wyraz szczerego oddania. W drugiej jako próbę manipulacji, deklarację złożoną w chwili namiętności, komunikat, który ma złagodzić kłótnię.
W naszej głowie toczy się dialog. Rozmawiamy bezgłośnie sami ze sobą. Oczywiście to wiesz i to znasz. Taki self-talk rzadko się urywa. Dobrze nauczyć się go kontrolować, kiedy zaczyna nam deformować obraz rzeczywistości.
Obserwacja
Najpierw trzeba by ustalić, kiedy to się dzieje. W jakich sytuacjach emocje cię obezwładniają? Negatywne emocje będą się manifestowały fizycznymi objawami. Ściśnięty żołądek, przyspieszone bicie serca, przypływ gorąca, objawy zatrucia i inne. Czasem można też obserwować swój sposób bycia. Zaczynasz chodzić szybciej lub znacznie wolniej, nie potrafisz wypowiedzieć zdania, mówisz nienaturalnie spokojnym tonem albo głos ci drży. Kiedy pod koniec dnia zauważysz nagle, że marszczysz czoło i doskwiera ci ból pleców to zdajesz sobie sprawę, że to był bardzo ciężki dzień . Najbardziej niebezpieczne jest kiedy takie stany są intensywne i trwają zbyt długo. O tym już mówiliśmy.
Warto zanotować kto, co i kiedy powoduje w nas obezwładniające emocje. Szef mówi podniesionym głosem? Sąsiad krzyczy w swoim mieszkaniu do kogoś przez telefon i to prawie non-stop? Mąż natomiast nie odbiera telefonu przez cały dzień? Od miesiąca nie potrafisz spotkać się z własnym rodzonym bratem, bo ciągle ci coś wypomina. A może tyod tygodni żywisz urazę do przyjaciela?
Photo by Eric Ward on Unsplash
Takich typów nie cierpię
Czasem pewne cechy w spotkanych osobach wywołują w nas nerwowość. Będziemy się źle czuli w towarzystwie osób aroganckich i nietaktownych. Tacy ludzie mogą wywoływać w nas agresję lub lęk. Możemy źle się czuć w towarzystwie osób lepiej od nas wykształconych lub bogatszych.
Innym razem będą to okoliczności. Przyjęcia, praca, szkoła, spotkanie biznesowe z nowym klientem. Czasem czynnikiem jest treść rozmowy. Polityka, religia, rodzina etc.
Istnieje świetna aplikacja (jedynie w języku angielskim), która jest stworzona właśnie w takim celu. Youper to sztuczna inteligencja, z którą możesz porozmawiać. Zachęca Cię do spisania uczuć i zidentyfikowania źródła. Sugeruje ewentualne pułapki myślowe, zachęca do alternatywnych działań. Podaje trochę teorii. Bądź swoją „sztuczną” inteligencją. Notuj rozmowy ze sobą. Sprawdź, ile w nich irracjonalnych przekonań i pułapek myślowych. A potem przejmij choć trochę kontroli.
Wspomagaj to, co cię wspomaga
Nie da się i nie ma powodu, żeby reagować pozytywnie na każde wydarzenie w życiu. To kompletnie nieludzkie. Dobrze jest jednak zadbać o pielęgnowanie radości. Szczególnie kiedy intensywnie i zbyt długo czujesz się źle. Dla wielu z nas łatwiejsza jest koncentracja na negatywnych emocjach i zdarzeniach. W mediach też lepiej sprzedaje się wiadomość o nieszczęściu, niż informacja o happy endzie. Stąd trzeba walczyć o dobre emocje.
Dostrzeganie i wyrażanie dobrych uczuć w bliskich związkach wymaga wysiłku. Łatwiej przychodzi nam powiedzenie czegoś miłego obcej osobie, niż wyrażenie wdzięczności żonie, przyjaciółce, siostrze. Z nimi łączy nas historia, często naszpikowana trudnymi chwilami. W badaniach Barbary Fredrickson (2009) zidentyfikowano dzisięć emocji, które stanowią podstawę pozytywności:
radość, wdzięczność, pogoda ducha, ciekawość, nadzieja, zabawa, inspiracja, zachwyt i miłość.
Ile z nich ostatnio przeżywałeś? Za co ostatnio podziękowałeś bliskiej osobie?
Koniec cz.I
*Opracowano na podstawie „Relacje personalne. Proces porozumiewania się.” Ronald B.Adler, Lawrence B.Rosenfeld, Russell F. Proctor II; Wydawnictwo Rebis, wydanie XIII 2016
MDT 